Turkish abstract

Introduction

Rett sendromu (RS) normal gelişim basamaklarını takiben erken nörolojik regresyon ile tanınan ve kızlarda görülen nörogelişimsel bir hastalıktır¹. Bilişsel, sözel, ince ve kaba motor yetiler ile iletişimin kaybı, otonomik disfonksiyon ve sıklıkla nöbetlerin eşlik ettiği genetik bir hastalıktır. RS kız çocuklarında ağır mental retardasyonun en sık nedenlerinden biridir. RS olanların büyük çoğunluğunda metil-CpG-bağlama proteini-2 (MCEP2) geni mutasyonu mevcuttur. RS’de olgular 6-18 aya kadar normal veya normale yakın gelişim gösterir. Hastaların yaklaşık %1’i ailesel olgulardır ve klinik bulguları olmayan taşıyıcı annelerin çocukları oldukları bildirilmiştir. Biz burada,  Rett sendromu tanı kriterlerinin hepsini içeren 12 yaşında kız hastayı manyetik rezonans görüntüleme (MRG) bulguları eşliğinde sunuyoruz.

Case Report

On iki yaşında kız hasta epilepsi, ağır mental-motor retardasyon nedeniyle çocuk nöroloji polikliniğine başvuruyor. Aileden alınan bilgiye göre prenatal ve natal dönemde herhangi bir sorun olmadığı, doğumda baş çevresinin normal olduğu, erken motor ve mental gelişim basamaklarının normal olduğu ve anne ve baba arasında akrabalık olmadığı öğrenildi. Hasta 12 yaşında ve 20 kg ağırlığındaydı. Hastanın fizik muayenesinde baş çevresinin 49,5 cm  (2 SD altında) olarak ölçüldü. Nörolojik muayenesinde mikrosefali dışında steriotipik el hareketleri, otistik bulguları ve mental-motor gelişme geriliği olan hastanın ataksik geniş kaideli yürüyüşü vardı. Hastanın,  rutin hematoloji, biyokimya ve idrar testleri  ile doğumsal metabolik hastalık tarama testleri normal sınırlarda idi. Yapılan elektroensefalografi (EEG)’de jeneralize tipte epileptiform bulgular saptandı. Kraniyal magnetik rezonans görüntüleme (MRG)’de;  korpus kallozumda incelme ve  prepontin sisternde genişleme  (Şekil 1), frontal ve temporal loblarda belirgin atrofi ve bu düzeyde subkortikal-periventriküler beyaz cevher hacminde azalma izlendi (Şekil 2).

Şekil 1 Sagittal FLAIR görüntüde, korpus kallozumda incelme ve prepontin sisternde genişleme izleniyor (ok).

Şekil 2 Aksiyal T2 ağırlık görüntüde, frontal ve temporal loblarda belirgin atrofi ve bu düzeyde subkortikal-periventriküler beyaz cevher hacminde azalma izlendi izleniyor.

Lateral ve üçüncü ventrikülde ve Silvian fissurde dilatasyon vardı (Şekil 3).

Şekil 3 Aksiyel T2 ağırlıklı görüntüde lateral ve üçüncü ventrikülde, silvian fissürde dilatasyon izleniyor.

Bilateral periventriküler ve subkortikal beyaz cevherde, sentrum semiovalede, eksternal kapsül ve insular lobda T2A ve FLAIR sekanslarda hiperintens sinyal değişiklikleri dikkati çekti. Olgunun moleküler incelemesinde MCEP2 geninin ³. Ekzonunda de novo mutasyon saptandı. RETT sendromu tanısı konan olguya antiepileptik başlandı ve takibe alındı.

Discussion

Rett sendromu ilk defa 1966 yılında Andreas Rett tarafından tanımlanan, sıklıkla kız çocuklarında görülen nörolojik bir hastalıktır ¹. Klinik özellikleri arasında; otistik davranış, mental retardasyon, solunumsal bozukluklar, konuşma yeteneğinin ve el becerilerinin kaybı, ellerini amaçlı kullanamama, nefes tutma, oral-motor disfonksiyonlar, gastrointestinal motilite bozuklukları, skolyoz, otonomik disfonksiyon, ve somatik gelişme bozuklukları mevcuttur ². Tanı X kromozomu üzerinde bulunan MECP2 geninin kusurlu olduğunun gösterilmesiyle konur ².

Dört klinik evre süreci vardır. Birinci evre; 6-18 aylar arasında gelişme geriliğinin başlama evresidir. İkinci evre; 1-4 yaş arası edinilmiş beceriler ve mental kayıp evresidir. Üçüncü evre; 4-10 yaş arası kabul edilebilir hareketlerle birlikte nöromotor gerilik bulunur. Dördüncü evrede ise; ciddi bir yetersizlik olup, tekerlekli sandalyeye bağımlılık gelişir. Bütün semptomlar tedaviye dirençsiz bir hal alır ^2-4. Hastamız dördüncü evrededir. Tanı için destekleyici kriterler arasında belirtilen epilepsi nöbetlerinin RS’li olgularda %50–90 oranında görüldüğü  bilinmektedir ⁵.

RS li hastalarda yaşla birlikte artış gösteren beyinde global hipoplazi ve progressif serebellar atrofi izlenmiştir ⁶. Bununla birlikte kortikal atrofinin derecesi yaştan ziyade sendromun ciddiyeti ile ilişkilidir. Beyin hacmindeki azalmanın progressif olmadığı gösterilmiştir ⁷. RS’li olgularda beyin sapının daraldığı bildirilmiştir ⁸. Ayrıca otistik olgularda beyin sapı, serebeller vermis ve korpus kallozum normalden küçüktür ^9,10.

Sonuç

Rett sendromunun kesin tanısı günümüzde mutasyonun gösterilmesiyle konulmaktadır. Kızlarda görülen,  ilerleyici nörogelişimsel bir bozukluktur .Genetik boyutun yanında eşlik eden MRG görüntüleme bulgularını bilmek hastalığı tanımada ve erken tedavi yolunu belirlemede kolaylık sağlayabilir.

References

1. Armstrog DD. Review of Rett Seyndrome. J Neuropathol Exp Neurol. 1997; 56: 843-9.
2. Huppke P, et al. Rett Syndrome: analysis of MECPP2 and clinical characterization of 31 patients. Hum Mol Genet.  2000; 9:1369-75.
3. Haliloğlu G, Topçu M Ağaoğlu B. Rett Sendromu. Çetin FÇ, Coşkun A, İşeri E, Miral S, Motavallı N, Pehlivantürk B, Türkbay T, Uslu R, Ünal F, editörler. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı. Birinci Baskı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2008: 264-274.
4. Aras Ş. Rett sendromu: klinik özellikler ve genetik etiyoloji. Demans Dergisi. 2003; 3:93-9.
5. Nissenkorn A, et al. Epilepsy in Rett syndrome-the experience of a National Rett Center. Epilepsia.  2010; 51:1252-8.
6. Murakami JW, et al. Cerebellar and cerebral abnormalities in Rett syndrome: a quantitative MR analysis. Am J Roentgenol.  1992;159:177-83.
7. Vanhala R, Gaily E, Paetau A, Riikonen R. Pons tumour behind a phenotypic Rett syndrome presentation. Dev Med Child Neurol.  1998; 40:836-39.
8. Nihei K, Naitoh H. Cranial computed tomographic and magnetic resonance imaging studies on the Rett syndrome. Brain Dev. 1990;12:101-5.
9. Hashimoto T, Tayama M, Miyazaki M, Murakawa K, Kuroda Y. Brainstem and cerebellar vermis involvement in autistic children. J Child Neurol 1993; 8:149-153.
10. Manes F, et al. . An MRI study of the corpus callosum and cerebellum in mentally retarded autistic individuals. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 1999; 11:470-4.

Information Presentation